نجوای عاشقی

  2-2- ادبیات داستانی کهن : قصه

(( به آن بخش از ادبیات داستانی که بر حوادث خارق العاده بیشتر از تحول و تکوین شخصیتها و آدم ها تأکید دارد " قصه " (Tale) می گویند. حوادث، قصه ها را به وجود می آورند و رکن اساسی آن هستند بی آن که در گسترش و تحول قهرمانان و شخصیت های بد آن نقشی داشته باشند. به عبارت دیگر قهرمانان و شخصیت های شریر در قصه دگرگونی می یابند و بیشتر دچار حوادث می شوند. انواع قصه شامل                ل : افسانه، اسطوره، حکایت، مثل، متل  و .... اگرچه ویژگی های خاص خود را دارند، اما در سه خصوصیت عمده مشترک هستند : خرق عادت، روابط علت و معلولی ضعیف حوادث و کلی گویی. ))[1]

·      اسطوره

((  " اسطوره " (  Myth) شکل عربی شده واژه یونانی Historia است، به معنی جستجو و آگاهی و اساطیر مجموعه ای از روایت هاست که معمولاً مضامینی را چون منشأ آفرینش جهان، خلقت انسان، جنگ خدایان با قهرمانان و یا مصائب و سختی هایی که بر اقوام کهن، گذشته است را به صورتی دنباله دار، پیوسته و مرتبط با هم در بر می گیرد. این روایت ها زمانی برای مردمانی خاص جنبه اعتقادی داشته است و با تبیین و توضیح اعمال و اغراض خدایان و دیگر موجودات مافوق بشری به چرایی جهان هستی و رویدادهای آن پاسخ می گفتند و از این رهگذر توجیه و منطق رسوم و آیین های اجتماعی را انجام می دادند و به قوانینی که بشر برای اداره زندگی اش می بایست رعایت کند جنبه ای عبادی و الهی می بخشیدند. بسیاری از اسطوره ها به شعائر اجتماعی مربوط می شوند. به طور کلی می توان گفت منظومه اساطیر، مذهبی است که دیگر به آن اعتقاد نداریم.

اسطوره ها به دو شاخه توصیفی و توجیهی تقسیم می شوند:

ü   اسطوره های توصیفی ( Explanation Myths ) روایت هایی است مربوط به آفرینش جهان و انسان، چگونگی پیدایش قوم ها و قبیله ها یا بنیانگذاری شهرها، همچنین علت یابی پدیده های طبیعی و توصیف جنگ ها و اتفاقاتی که بین خدایان و نیمه خدایان یا ایزدان و موجودات فوق بشری روی داده است، مانند اسطوره ی زردشتی درباره ی آفرینش انسان از بوته ی ریواس.

ü   اسطوره های توجیهی ( Justification Myths ) اسطوره هایی است که در آن مراسم، آیین ها و اعتقادات مردم توجیه و علت یابی می شود.

در اسطوره ها، اغلب به مفاهیم و مظاهر طبیعت، شخصیت انسانی داده شده و برای آن ها ماجراهایی آفریده شده است. واژه Myth که در زبان انگلیسی به معنای اسطوره به کار برد می رود، از کلمه یونانی Mythos به معنی شرح، خبر و قصه گرفته شده و Mythology هم به معنی اسطوره شناسی است. )) [2]

·      افسانه

(( افسانه ( Legend )، قصه ای است که از زمان های دور درباره ی شخصیت های ملی – تاریخی و مردمی و یا اولیاء دین و عارفان و مقدسان، قهرمانان ملی یا وقایعی خاص به جا مانده باشدکه هرچند پایه واقعی و تاریخی دارد، با نیروی تخیل شاخ و برگ هایی بر آن افزوده شده است. امروز به هر داستان ساختگی که با اشخاص، حوادث و مکان های خیالی ( Fanciful ) سرو کار داشته باشد، نیز افسانه گفته می شود. افسانه از آن جهت که کمتر با حوادث ما فوق طبیعی سر و کار دارد، با اسطوره متفاوت است. گذشته از این گاهی افسانه پایه های تاریخی دارد، در حالیکه اسطوره فاقد چنین خاصیتی است. افسانه با مردمان عادی یا قهرمانان خیالی و تاریخی سر و کار دارد و اسطوره با خدایان و نیمه خدایان یا ایزدان. در افسانه مردمانبا جن و پری می آمیزند ولی در اسطوره صحبت از جن و پری نیست. با این همه اسطوره و افسانه با هم بی ارتباط نیستند. بعضی از خصوصیات اسطوره ای در افسانه ها نیز تکرار می شود. افسانه اقسام گوناگون دارد که از آن جمله می توان به افسانه های تمثیلی، پریان و پهلوانان اشاره نمود. )) [3]

·      حکایت

(( حکایت ( Parable ) قصه کوتاه و ساده ای است که متضمن مسائل اخلاقی بوده و گاه به وجه تمثیل روایت می شود، اما شخصیت های آن بیشتر مردمان هستند. حکایت برای ترویج اصول مذهبی و درس های اخلاقی و حقیقت های کلی و عام که ساختار آن نه بر اساس مقتضیات عناصر درونی خودش بلکه در جهت تحکیم و تأیید قصد و غرض های اخلاقی گسترش می یابد و این قصد و نیت اخلاقی اغلب صریح و روشن است. در حقیت طرح داستان جنبه ثانوی دارد و هدف اصلی اخذ و بیان نتیجه است. حکایت ها منظوم ( مانند بوستان سعدی ) و یا منثور ( مانند جوامع الحکایت ) هستند. در ادبیات انگلیسی نیز حکایت منظوم پیشینه ای طولانی دارد و انواع  " بالاد " [4]و حماسه را در بر می گیرد.

1- واژه نامه هنر داستان نویسی ، ص 213

21 -فرهنگ و اصطلاحات ادبی،  ص 34 - واژه نامه هنر داستان نویسی،  ص 19

33- واژه نامه هنر داستان نویسی،  ص  22 و 23

 4- بالاد/ ترانه ( Ballade ) در ادبیات انگلیسی ، نوعی شعر روایتی نسبتاَ کوتاه و ساده است که در اصل برای تغنی سروده می شود. موضوع بالاد بدون مقدمه آغاز می شود و پیشینه ی رویدادها به طور ضمنی بر شنونده آشکار می گردد ( در جریان گفت و شنود و توصیف اعمال شخصیت ها ) . از حیث تاریخی سابقه این قسم شعر به قرن یازدهم و دوازدهم می رسد. اما در قرون شانزدهم و هفدهم به اوج شکوفایی رسید. بالاد از لحاظ منشأ پیدایش بر دوگونه است : بالاد عامیانه ( Folk ) و بالاد ادبی  ( Literary )     ( فرهنگ اصطلاحات ادبی ، ص 72 )